در مقدمه مقاله اسپلیت اینورتر یا کولرگازی باید گفت: اسپلیت اینورتر یکی از سیستم های سرمایشی است که دارای میزان مصرف کمی می باشد. حال در ادامه این مقاله به بررسی تفاوت هایی که در عملکرد اسپلیت اینورتر با کولرهای گازی معمولی است می پردازیم و با توجه به آن به مزایا و معایب آن ها پی میبریم. در جمع‌بندی تحلیل نظرات صورت گرفته و پیشنهاد نهایی ارائه شد. با سرما مارکت همراه باشید!
اسپلیت اینورتر یا کولرهای گازی مرسوم؟!
معرفی اسپلیت اینورترها به عنوان نسل جدیدی از اسپلیت‌ها، با جلب توجه بسیاری از مصرف کنندگان و فعالان تأسیسات ساختمانی همراه بوده است. عمده دلیل جذابیت این تجهیزات برای مخاطبان، ادعای کاهش مصرف انرژی در اسپلیت اینورترهاست به گونه‌ای که گاها با عنوان اسپلیت کم‌مصرف نیز از آن یاد می‌شود. در سال‌های اخیر با افزایش قیمت حامل‌های انرژی در کشورمان، انتخاب تجهیزات کم‌مصرف در تمامی بخش‌های ساختمان به یک الویت اساسی تبدیل شده است. با این وجود برخی افراد نیز اعتقاد دارند این موضوع صرفا یک ادعاست و داکت اسپلیت اینورتر با توجه به هزینه اولیه‌شان عملا تفاوت چندانی در کاهش هزینه‌های مربوط به سرمایش ساختمان در مقایسه با سایر کولرهای گازی ندارند! در این مطلب ما می‌خواهیم با بررسی همه ابعاد مطرح شده به یک جمع‌بندی دست یابیم.
۱- تفاوت اسپلیت اینورتر یا کولرگازی های دیگر در چیست؟
تفاوت اصلی اسپلیت دیواری، اسپلیت ایستاده و . . . با کولرهای گازی متداول به تفاوت تکنولوژی به کار رفته در کمپرسورها مربوط می‌شود. از تکنولوژی اینورتر (Inverter technology- DC) به عنوان تحولی جدید در ساخت الکتروموتورهای کمپرسورها یاد می‌شود. در این تکنولوژی واحد اینورتر جهت کنترل سرعت موتور به منظور تعدیل مداوم دما مورد استفاده قرار می‌گیرد. نحوه‌ی تنظیم سرعت موتور توسط اینورتر بدین صورت است که واحدهای اینورتر جریان متناوب شهری AC را به جریان مستقیم DC تبدیل می‌کنند، استفاده از جریانDC به اینورتر اجازه می‌دهد جریان را به طور دلخواه در اختیار الکتروموتور قرار داده و در نتیجه بتواند سرعت آن را تنظیم کند. برای تشخیص و ثبت دمای محیط در نقاط مشخص از میکروکنترل‌گرها استفاده می‌شود. در واقع اطلاعات لازم جهت تنظیم سرعت الکتروموتور توسط اینورتر از طریق بررسی مداوم وضعیت محیط به دست می‌آید.
۲- برای تصور تکنولوژی اینورتر وضعیت نیمه‌خاموش یک لامپ را در نظر بگیرید!
اگر بخواهیم به طور خلاصه و کاربردی عملکرد اسپلیت اینورتر را نسبت به تجیهزات متداول مورد بررسی قرار دهیم می‌توانیم بگوییم در یک کولر معمولی، یک دمای ثابت تعیین شده و وضعیت روشن و خاموش شدن موتور نسبت به همان دما سنجیده می‌شود؛ هر زمانی ترموستات رسیدن به دمای تعیین شده را تشخیص داد موتور روشن و یا خاموش می‌شود. در نتیجه تنها دو وضعیت روشن و خاموش برای موتور تعریف شده است.
در اسپلیت اینورتر عملکرد موتور با توجه به تغییرات مداوم دمای محیط تغییر می‌کند و وضعیت آن تنها به دو حالت روشن و خاموش خلاصه نخواهد شد. برای مثال می‌توانید تفاوت لامپ‌های معمولی با لامپ‌های هوشمند جدید را در نظر بگیرید: در حالیکه یک لامپ معمولی تنها می‌تواند توسط کاربر روشن یا خاموش شود، یک لامپ هوشمند حضور کاربر در فضا را تشخیص داده، و پس از دور شدن کاربران به مرور نور آن کم و در نهایت خاموش می‌شود.
حال اگر لامپ هوشمندی را در نظر بگیرید که میزان نور خود را نسبت به میزان روشنایی محیط نیز تعدیل می‌کند (در شب که محیط تاریک‌تر است شار بیشتری داشته و در روز که هوا روشن است نور کمتری دارد) به رابطه اسپلیت اینورتر با دمای محیط و تفاوت آن با کولر گازی معمولی نزدیک شده‌اید.
۳- مزایای اسپلیت اینورتر یا کولرگازی اینورتر
- کاهش مصرف انرژی:
با توضیحاتی که در خصوص نحوه عملکرد اسپلیت اینورتر ارائه شد به سهولت می‌توان دریافت که این تجهیزات از مصرف بی‌مورد انرژی جلوگیری خواهند کرد. شاید در گرم‌ترین روزهای سال کمپرسور یک اسپلیت اینورتر نیز همچون کولر گازی معمولی در بالاترین سرعت خود کار کرده و مصرف انرژی مشابهی داشته باشند، اما در روزهای معتدل‌تر میزان مصرف انرژی متناسب با بار سرمایشی مورد نیاز تعدیل خواهد شد.
- افزایش عمر دستگاه:
با توجه به اینکه در یک اسپلیت اینورتر عملکرد موتور صفر و یکی نیست، از تغییرات شدید وضعیت عملکردی وسیله (کار با حداکثر توان تعریف شده و یا خاموش!) و روشن و خاموش شدن‌های متوالی جلوگیری می‌شود. بنابراین هزینه‌های تعمیر و نگهداری در طول استفاده از دستگاه کاهش یافته و عمر آن نیز بیشتر از کولرهای متداول با مشخصات مشابه خواهد بود.
- افزایش کیفیت دمای محیط:
با توجه به اینکه در اسپلیت اینورتر سرعت کمپرسور متناسب با وضعیت دمایی ثبت شده توسط میکروکنترل‌گرها تنظیم می‌شود، هوای خروجی دستگاه کاملا بر اساس ملزومات حرارتی محیط تنظیم شده و تغییرات دمای محیطی بسیار کم خواهد بود. در کولرهای گازی متداول برای جلوگیری از روشن و خاموش شدن مکرر و در نتیجه استهلاک کمپرسور به ازای تغییرات کم دمای داخلی، یک بازه ۱ تا ۳ درجه‌ای بین دمای روشن و خاموش شدن کمپرسور تعریف می‌شود که همین امر موجب نوسان دمای محیط در طول کار دستگاه می‌شود.
در تصویر زیر از نمودار شماتیک حرکت اتومبیل برای مقایسه عملکرد اسپلیت اینورتر و کولر گازی معمولی بهره گرفته شده است. مسیر سبز به اسپلیت اینورتر مربوط بوده و خط‌چین‌ها محدوده آسایش حرارتی (دمای قابل قبول برای کاربران) را نشان می‌دهند.
۴- معایب اسپلیت اینورتر یا کولرگازی
در حال حاضر بزرگ‌ترین عیب اسپلیت اینورتر در مقایسه با کولرهای گازی دیگر هزینه اولیه بالاتر آن است. در مورد کاهش مصرف انرژی توسط اسپلیت اینورتر گفتیم که در روزهای گرم سال که بار سرمایشی در وضعیت حداکثر خود قرار دارد این اسپلیت نیز تقریبا مشابه یک کولر گازی معمولی با حداکثر ظرفیت کار می‌کند. عده‌ای با در نظر گرفتن این مطلب که در اغلب ماه‌های سال (به خصوص تیر و مرداد) بار سرمایشی به هر حال در وضعیت حداکثر خود قرار دارد، صرف هزینه اولیه بسیار بالاتر از سایر کولرها برای صرفه‌جویی در چند ماه محدود از سال را معقول نمی‌دانند. اما دو نکته در اینجا حائز اهمیت است:
- مزیت اسپلیت اینورتر تنها در پایین بودن مصرف انرژی نیست، در واقع همان‌گونه که گفتیم نوع عملکرد موتور به کاهش مصرف انرژی منجر می‌شود اما مهم‌ترین مزیت، همان عملکرد بهینه موتور است که با مزایای متعددی همچون افزایش کیفیت، عمر و بهره‌وری دستگاه نیز همراه است.
- در این محاسبات قیمت سوخت و حامل‌های انرژی با توجه به وضعیت اقتصادی کنونی در نظر گرفته و محاسبه می‌شود. حال آنکه هزینه دستگاه یک بار برای همیشه پرداخت شده ولی قیمت حامل‌های انرژی مداوما در حال افزایش است. محاسباتی که امسال در خصوص بازگشت هزینه اولیه با کاهش هزینه برق صورت می‌گیرد سال دیگر شکل متفاوتی خواهد داشت.
۴- جمع‌بندی: اسپلیت اینورتر یا کولرگازی ؟
در برتری عملکردی و کیفیت اسپلیت اینورتر نسبت به کولرهای گازی معمولی جای بحث چندانی وجود ندارد: کم‌صدا بودن دستگاه در مقایسه با تجهیزات مشابه، ایجاد محیطی با حداقل نوسان دما، عمر بیشتر دستگاه و کاهش مصرف انرژی مزایایی هستند که نشان از برتری کامل این دستگا‌ه‌ها دارند. در خصوص تناسب مزایای اسپلیت اینورتر در قبال هزینه آن، همان طور که در بخش معایب اشاره شد، با یک نگاه بلندت‌مدت می‌توان اسپلیت اینورتر را انتخابی معقول دانست، اما در صورت تمایل به بازگشت هزینه صرف شده در همان سال اول خرید و استفاده از دستگاه جای کمی تأمل است.