دستگاه تصفيه هوا دستگاهی است که در فضاهای بسته مورد استفاده قرار می گیرد و با توجه به محیطی که در آن قرار می گیرد چه محیط خانگی و یا حتی محیط های صنعتی هوایی را که جریان دارد را فیلتر می کند و کاربرد این دستگاه ها اکثرا برای بهبود کیفیت هوا، خالص کردن هوا و حذف آلاینده های موجود در هوا می باشد. هدف اصلی استفاده از این دستگاه، محدود کردن پخش شدن ذرات مضر یا آلرژن ها در هوا و پیشگیری از ایجاد بیماری آسم یا مشکلات آلرژیکی است که ارتباط مستقیمی با کیفیت هوا دارد و استفاده از این دستگاه ها در افرادی که در معرض خطر (کودکان، سالمندان، افراد حساس و …) می باشند بسیار مفید است.

افرادی که مشکل تنفسی ندارند و مستعد اینگونه بیماری ها نیز نیستند، می توانند از این دستگاه ها برای پیشگیری از بروز مشکلات تنفسی استفاده کنند. بنابراین، دستگاه های تصفیه هوا اولین و پرکاربردترین دستگاه های مخصوص مقابله با آلودگی های محیطی و سهیم در بهبود کیفیت هوای فضاهای بسته هستند.

تصفيه هوا دارای فیلترهایی است که آلاینده ها را از هوا جدا کرده و بعضی از این دستگاه ها می توانند بضی از آلاینده ها مثل مولکول های شیمیای آلی دارای بوی نامطبوع یا آلاینده های بیولوژیک را از بین ببرند.

با سرما مارکت همراه باشید.

دستگاه تصفيه هوا چگونه کار می کند؟

دستگاه های تصفیه هوا، هوای داخل فضاهای بسته را فیلنر کرده و با جدا کردن منابع مختلف آلاینده ها از هوا، آن را خالص می کنند.

نحوه عمل دستگاه تصفيه هوا به این ترتیب است که ابتدا هوای به داخل خودش می مکد تا ذرات معلق درون آن را به دام بیاندازد. سپس این هوا از درون فیلترهای مختلفی که هرکدام انواع متفاوتی از آلاینده ها را به دام می اندازد، عبور می کند.

بسته به عملکرد هر دستگاه تصفیه هوا، آن می تواند مقادیر مشخصی از هوا را تصفیه کند که به اندازه اتاق شما بستگی دارد (اتاق خواب، اتاق پذیرایی یا اتاق ناهارخوری). برای اینکه هوای خانه شما به بهترین شکل ممکن تصفیه شود، بهتر است که برای هر اتاق، که به عنوان یک فضای بسته تعریف می شود، یک دستگاه تصفیه هوای جداگانه داشته باشید.

دستگاه تصفيه هوا چگونه کار می کند؟

انواع دستگاه تصفیه هوا و انواع فیلترها

پیش-فیلتر (Pre-filter)

پیش-فیلتر ذرات درشت مثل گرد و غبار درشت، کرک و موهای حیوانات و غیره را به دام می اندازد. پیش فیلتر که دقیقا بین کاور دستگاه و دیگر فیلترها قرار دارد، اولین سیستم فیلتراسیون است که به محض ورود هوا به سیستم، عمل می کند.

پیش-فیلترها عمری طولانی دارند زیرا قابل شستشو است یا می توان آن ها را با جاروبرقی تمیز کرد. بعضی از پیش فیلترها هم به راحتی تعویض می شوند و با توجه به ساختار ساده و قیمت پایینی که دارند، این کار چندان هزینه بردار نیست و به دفعات می توان این فیلترها را تعویض نمود. پیش-فیلترها با فیلتر کردن ذرات درشت، عمر بقیه فیلترهای دستگاه را افزایش می دهد.

اگر دستگاه تصفيه هوا شما تمام وقت کار می کند، توصیه می شود که ماهی یک بار پیش-فیلتر را تعویض کنید. در غیر این صورت، ذرات درشت بعد از مدتی مسیر آن مسدود کرده و عملکرد دستگاه به طور قابل ملاحظه ای کاهش میابد.

فیلتر هپا (HEPA)

واژه HEPA خلاصه شده عبارت High efficiency Particulate Air و به معنی جزء بندی هوا با کارایی بالا است. فیلتر هپا می تواند بیش از ۹۹ درصد از ذرات بزرگ تر از ۳/۰ میکرومتر را به دام بیاندازد. این فیلتر، یک فیلتر در درجه کیفیت پزشکی است. هپا می تواند فیلتری ابزالوت (absolute) نیز باشد؛ به این معنی که هیچ ذره ای بزرگتر از یک اندازه مشخص، نمی تواند از آن عبور کند.

فیلترهای هپا از یک لایه ی پارچه ای با منافذ بسیار ریز ساخته می شود که به لطف بافت محکمش می تواند کنه های موجود در گرد و غبار که به کنه های خانگی نیز معروفند، گرده ها، هاگ های قارچ ها و کپک ها، حشره کش ها، باکتری ها، ویروس ها، گرد و غبار ریز، موهای حیوانات و حتی دوده های حاصل از احتراق سوخت های دیزل را فیلتر کند.

فیلتر کربن فعال

فیلتر کربن فعال غالبا برای از بین بردن بوهای بد موجود در منازل مسکونی استفاده می شود. این فیلتر از دانه های کربن فعال ساخته می شود که به شدت متخلخل هستند، به طوری که یک گرم کربن فعال، مساحت سطحی حدوده ۵۰۰ متر مربع در مجاورت هوا دارد. این مساحت سطح بالا و واکنش پذیری کربن فعال با آلاینده های آلی موجود در هوا سبب چسبیدن و به دام افتادن این نوع آلاینده ها می شود.

کربن فعال گازهای سمی مثل بنزین (benzene که به اشتباه بنزن تلفظ می شود)، سولفید هیدروژن، فرمآلدهاید، بخارات آمونیاک و وایتکس، بوهای بد و … را فیلتر می کند.بعضی انواع کربن فعال می توانند اوزون اضافی موجود در هوا را نیز از بین ببرند. اوزون به دلیل ماهیت واکنش پذیری بالا در صورت ورود به بدن، در واکنش با آب، گونه های آزاد اکسیژن (ROX) و رادیکال های آزاد معروف را که یکی از فاکتورهای خطر اصلی در بروز انواع سرطان هستند، تولید می کند.

هر چند وقت یکبار باید فیلتر دستگاه تصفیه هوا را تعویض کنیم؟

دستگاه های تصفیه هوا تنها زمانی کارایی لازم را دارند که فیلترهای آن ها را به طور منظم تعویض کنید. اما تعویض کردن فیلترها هزینه دارد و شما نمی توانید هر روز یا هر هفته این کار را انجام دهید. در اینجا به شما می گوییم که هر چند وقت یک بار باید فیلتر تصفیه هوا را تعویض کنید.

هر چند وقت یکبار باید فیلتر دستگاه تصفیه هوا را تعویض کنیم؟

طول عمر فیلتر به چندین عامل زیر بستگی دارد:

• نوع فیلتر: مهم ترین عاملی که روی عمر فیلتر اثر دارد، نوع آن است. فیلترهای دائمی نیاز به تعویض ندارند و می تواند آن ها را تمیز کرده و دوباره استفاده کنید. در مورد فیلترهای دیگر، توصیه می شود که پیش فیلترها را هر ماه یک بار و فیلترهای هپا را هر ۶ الی ۱۲ ماه یک بار تعویض کنید. در مورد فیلترهای کربن فعال نیز گفته می شود که بهتر است آن ها را هر ۳ ماه یک بار تعویض نمایید.
• میزان آلودگی هوا: اگر در منطقه ای زندگی می کنید که ریزگردهای زیادی در هوا موجود است (مثل خوزستان) یا آلودگی های شیمیایی هوا زیاد است (مثل عسلویه یا تهران)، بهتر است که فیلترهای خود را سریعتر تعویض کنید. در تعوبض فیلتر به نوع آلودگی هوای منطقه خود دقت کنید. 
• میزان استفاده: گاهی اوقات مدت ها از یک اتاق استفاده نمی شود و دستگاه تصفیه هوا، خاموش می ماند. در چنین شرایطی، باید آن زمان را از زمان تعویض فیلتر کم کنید. با این حال، بعضی از فیلترها مثل فیلترهای کربن فعال، صرف نظر از استفاده، پس از مدتی کارایی خود را از دست می دهند.

چه نوعی از دستگاه های تصفیه هوا را انتخاب کنیم؟

تفاوت اصلی دستگاه های تصفیه هوا با هم دیگر، در نوع فیلترهای آن ها است. تقریبا همه دستگاه هاص تصفیه هوا پیش فیلتر را که ذرات بزرگ معلق در هوا را به دام می اندازند، دارا می باشند اما فیلترهای بعدی که در سر راه هوای عبوری از این دستگاه ها قرار دارند، در برندها و مدل های مختلف متفاوت هستند و بسته به نیاز خود باید دستگاهی را بخرید که فیلترهای آن با محیطی که می خواهید در آن از دستگاه تصفیه هوا استفاده کنید، تطبیق داشته باشد.

یکی از بهترین و پرکاربردترین فیلترهای هوا، فیلترهای هپا هستند که تا ۹۹٪ از ذرات معلق موجود در هوا را فیلتر می کنند و اندازه منافذ آن ها بسیار ریز است، تا حدی که می توانند گرده گل ها را نیز فیلتر کنند. اگر هوایی که تنفس می کنید، مشکل ریزگرد دارد، حتما به یک فیلتر هپا نیاز دارید. ساکنین مناطق جنوب غرب کشور مثل خوزستان باید حتما دستگاه های دارای فیلتر هپا در منزل داشته باشند.

اگر مکانی که می خواهید دستگاه تصفیه هوا را نصب کنید دارای آلودگی میکروبی است، مثل یک بیمارستان یا یک آزمایشگاه میکروبی، بهتر است از فیلترهای UV استفاده کنید. این فیلترها می توانند تا حدی (ولی نه کاملا) باکتری ها را بکشند و ویروس ها را غیرفعال کنند.

اما اگر می خواهید برای محیطی که آلودگی غالبش، آلودگی های شیمیایی است، دستگاه تصفیه هوا بخرید، بهتر است که دارای فیلتر کربن فعال باشد زیرا کربن فعال می تواند آلودگی های شیمیایی موجود در هوا را به دام بیاندازد. این فیلترها در بعضی آزمایشگاه ها و شهرهایی مثل عسلویه که ترکیبات شیمیایی سرطان زا و خطرناکی در هوا موجود هستند، بسیار مفید می باشند. همچنین، فیلترهای کربن فعال برای به دام انداختن بوها نیز مفیدند.

چه نوعی از دستگاه های تصفیه هوا را انتخاب کنیم؟

فیلترهای UV

پرتوهای فرابنفش (UV) به دلیل طول موج کوتاهی که دارند، حامل انرژی فراوانی هستند و در برخورد با بعضی بسیاری از پیوندهای شیمیایی، به ویژه در مولکول های آلی، سبب شکسته شدن آن ها و ایجاد رادیکال هایی می شوند که به شدت واکنش پذیر هستند. چنین واکنش هایی سبب از بین رفتن بسیاری از آلاینده های شیمیایی که بعضی دارای بوهای نامطبوع بوده و بعضی ها مضر و گاها سرطان زا هستند (مثل بنزن) می شوند.

فیلترهای UV آلاینده های شیمیایی مثل ترکیبات آلی فرار را وارد یک واکنش اکسیداسیون-احیا کرده و به آب و دی اکسید کربن بی ضرر و بی بو تبدیل می نمایند.

به علاوه، پرتوهای UV با ایجاد جهش و آسیب زدن به DNA، پروتئین ها و دیگر مولکول های حیاتی میکروارگانسیم ها و ویروس ها، آن ها را می کشند.

البته در رابطه با اثر مثبت این فیلترها روی سلامتی تردید هایی وجود دارد و بعضی مطالعات نشان داده اند چنین فیلترهایی می توانند با ایجاد گونه های فعال اکسیژن در هوا، خطراتی برای سلامتی داشته باشند.

تولیدکننده یون های منفی

نشان داده شده است که مقادیر بالای یون های مثبت آزاد در هوا می توانند اثراتی در تشدید افسردگی یا میگرن داشته باشند. با این حال، مطالعات نشان داده اند که یون های منفی می توانند اثراتی تسکین دهنده و جوان کننده روی سلول ها و بافت های بدن انسان ها داشته باشند. با گذشت زمان اندکی از یک توفان همراه با صاعقه، هوا دلپذیرتر و تازه تر می شود که به دلیل افزایش تعداد یون های منفی در هوا است. همچنین، میزان زیادی یون های منفی آزاد در اطراف آبشارها، کوه ها و رودخانه ها وجود دارد که هوای آن ها را دلپذیرتر می کند.

تولیدکننده ها یا ژنراتورهای یون منفی، مقدار زیادی یون های منفی آزاد را به درون هوای منزل شما منتشر کرده و تنفس آن را برای شما دلپذیرتر می سازند. این یون های منفی جذب آلاینده ها که معمولا دارای بار مثبت هستند شده و با خنثی کردن بار آن ها، سبب چسبیدن آن هم به هم دیگر و سقوط آن ها به کف اتاق می شوند.

تولیدکننده اکسیژن فعال

گونه های فعال اکسیژن نوعی رادیکال های آزاد هستند که واکنش پذیری بسیار بالایی دارند. این مولکول ها با بسیاری از مولکولی آلی وارد واکنش شده و آن ها را تغییر می دهند.

دستگاه تولید کننده اکسیژن فعال یا ژنراتور اکسیژن فعال، با ایجاد گونه های آزاد اکسیژن، بوهای نامطبوع را از بین برده و منزل شما را ضد عفونی می کند.

گونه های آزاد اکسیژن می توانند با اسیدهای نوکلئیک، پروتئین ها، چربی ها، کربوهیدارت ها و دیگر مولکول های حیاتی واکنش داده و از این طریق، میکروارگانیسم ها مثل باکتری ها، قارچ ها، جلبک ها و حتی ارگانیسم های پرسلولی میکروسکوپی مثل کنه های خانگی را می کشند.

زمانی باید این دستگاه را روشن کنید که خودتان در منزل حضور ندارید و می خواهید چند ساعت منزل را خالی بگذارید، زیرا خودتان نیز قربانی گونه های فعال اکسیژن خواهید شد!

انتخاب دستگاه تصفیه هوای مناسب

هر یک از انواع دستگاه های تصفیه هوا می توانند یک یا چند نوع از فیلترهای گفته شده در بالا را داشته باشند ولی معمولا همه آن ها پیش-فیلتر را دارند.  هر نوعی از دستگاه های تصفیه هوا دارای مزایا و معایب خودش است.

انتخاب دستگاه تصفیه هوای مناسب

پیش از خرید دستگاه تصفیه هوا باید سطوح فیلتراسیون دستگاه های مختلف موجود و در بازه قیمتی مد نظرتان را با هم دیگر مقایسه کنید. کارایی دستگاه شما علیه آلاینده های خانگی کاملا به نحوه استفاده شما و نوعی که انتخاب می کنید، بستگی دارد.

با انتخاب دستگاه تصفیه استاندارد و مناسب برای خودتان می توانید از آسم، آلرژی ها و بسیاری بیماری های تنفسی دیگر و نیز از استشمام بوهای نامطبوع، پیشگیری کنید.

مواردی که باید در نظر بگیرید عبارتند از:

• حجم محیطی که می خواهید دستگاه را در آنجا قرار دهید
• فیلترهای مورد نیاز شما با توجه به آلاینده های غالب در محیط زندگی شما
• میزان سر و صدایی که هر دستگاه ایجاد می کند

تفاوت دستگاه تصفیه هوا با دستگاه اکسیژن ساز

دستگاه تصفیه هوا دستگاهی کاملا متفاوت با دستگاه اکسیژن ساز است. دستگاه های اکسیژن ساز دستگاه هایی هستند که غلظت اکسیژن را در فضای محل زندگی یا محل کار شما افزایش می دهند. این در حالی است که دستگاه های تصفیه هوا صرفا آلاینده های موجود در هوا را کاهش می دهند و تغییری در نسبت گازهای اصلی تشکیل دهنده هوا مثل نیتروژن، اکسیژن و دی اکسید کربن ایجاد نمی کنند.

دستگاه های تصفیه هوا برای پیشگیری از ایجاد بیماری های تنفسی در مکان هایی که دارای هوای آلوده ای هستند، مورد استفاده قرار می گیرند. این دستگاه ها مخصوص طیف خاصی از افراد نیستند و بهتر است که همه ما یک دستگاه تصفیه هوا در منزل و محل کار خود داشته باشیم. در مقابل، دستگاه های هواساز صرفا مخصوص بیماران دارای مشکلات و نارسایی های تنفسی هستند. این دستگاه ها از دو راه زیر غلظت اکسیژن محل کار یا محل زندگی شما را افزایش می دهند:

• بعضی از دستگاه های تصفیه هوا دارای کپسولی حاوی اکسیژن بسیار فشرده هستند که این اکسیژن را به آهستگی در فضای اتاق رها می کنند. این کپسول هر از چندگاهی باید شارژ شود.
• بعضی دیگر از دستگاه هاص تصفیه هوا غلظت نیتروژن هوا را کاهش و نسبت اکسیژن به نیتروژن هوا را افزایش می دهند.

البته دستگاه های تصفیه هوا وجه مشترکی با دستگاه های اکسیژن ساز دارند. هر دوی این دستگاه ها دارای فیلترهای هوا هستند و هوا را تصفیه می کنند. 

بهترین تصفیه هواها

اکثر برندهای تصفیه هواهای موجود در بازار ایران خارجی هستند. برندهای بسیار متنوعی در بازار موجود می باشند و انتخاب بهترین برند به نوعی امکان پذیر نیست زیرا هر برند، مزایا و معایب خودش را دارد و دستگاه هایش را برای مقاصد خاصی طراحی می کند. با این حال، می توان به پرفروش ترین برندهای دستگاه های تصفيه هوا در ایران اشاره کرد.

دستگاه های تصفیه هوای ژنرال، پرفروش ترین تصفیه هواها در کشور هستند. این برند دستگاه های تصفيه هوا دارای فیلترهای هپا و کربن فعال تولید می کند. این دستگاه ها توان مصرفی پایینی داشته و کوچک هستند ولی کارایی بسیار بالایی داشته هوشمند و کاملا تجت کنترل شما هستند.

دستگاه های تصفیه هوای چینی هیدن (Hydn)، گران ترین تصفیه هواها در بازار هستند که ابعاد بزرگی داشته و برای فضاهای بسیار بزرگ مناسبند. دستگاه های هیدن فیلترهای متعددی از جمله هپا دارند و حداکثر سر و صدای آن ها تا ۵۵ دسیبل است و بنابراین، کم صدا محسوب می شوند.